Gorzka pomarańcza (Citrus aurantium amara) to dekoracyjne drzewko często spotykane w ogrodach, parkach i wzdłuż deptaków w miastach basenu Morza Śródziemnego. Kochają je Włosi i Hiszpanie. Natomiast w Anglii, Szkocji i Irlandii triumfy święci marmolada z owoców gorzkiej pomarańczy. Jest ona częstym dodatkiem do śniadań i podwieczorków. Urocze, drobne kwiaty drzewa mają walory nie tylko dekoracyjne. Są źródłem jednego z najciekawszych, wytrawnych olejków eterycznych — olejku neroli. Zastosowanie tej esencji jest szerokie, chociaż najczęściej zapach kojarzymy z perfumami. Dlatego dzisiaj przybliżamy walory tego niecodziennego olejku. Pokażemy, za co uwielbia ga branża kosmetyczna i perfumeryjna i kiedy warto mieć go w domu.
Historia: Skąd pochodzi gorzka pomarańcza?
Jest to jedna z najstarszych odmian cytrusowych. Jednak jej rozprzestrzenienie na całym świecie powoduje, że zlokalizowanie pierwotnej ojczyzny jest w 100% niemożliwe. Z największym prawdopodobieństwem drzewo pochodzi z Azji, z północno-wschodnich regionów dzisiejszych Indii. W IX wieku trafiło na Bliski Wschód — na tereny dzisiejszej Arabii. Jej mieszkańcy, prowadzący silną ekspansję w Europie i Afryce na przełomie I i II tysiąclecia n.e., sprowadzali go do podbitych miast i państw. W ten sposób pod koniec X wieku gorzka pomarańcza znalazła się w regionie Morza Śródziemnego, gdzie dzisiaj ma idealne warunki klimatyczne. Warto zaznaczyć, że przez całe Średniowiecze, była to jedyna, znana Europejczykom odmiana cytrusów! Z czasem dopiero wyparta została przez gatunki słodkiej pomarańczy ze względu na smak ich owoców.
Z tej perspektywy ciekawostką jest fakt, że citrus aurantium uważana była jeszcze niedawno za prastare drzewo o oryginalnym genotypie. Tymczasem badania chińskich naukowców, których wyniki opublikowane zostały w 2011 r., wykazały, że jest to hybryda powstała prawdopodobnie z połączenia mandarynki i pomelo.
Warto też wspomnieć, że gorzka pomarańcza była też podstawą do stworzenia innego cytrusu - bergamotki bądącego źródłem równie cennego i ciekawego naturalnego olejku eterycznego bergamotowego, a także charakterystycznego zapachu herbaty Earl Grey.
Porównanie: Czym różni się gorzka pomarańcza od słodkiej?
Są to zupełnie inne odmiany. Korony drzew pomarańczy gorzkiej są zwarte, zbite, a przez to bardziej dekoracyjne Przeważają też intensywnością zapachu kwiatostanów. Dlatego to właśnie gorzkie cytrusy spotkać można w parkach, na placach czy deptakach Europy Południowej. Znajdziesz je np. w Wersalu, gdzie drzewa liczą sobie około 600 lat.
Jednak owoce gorzkiej pomarańczy — chociaż jadalne — zniechęcają kwaśnym, gorzkim smakiem. Tym przegrywają z odmianami słodkimi, które znalazły zwolenników na całym świecie.
Nie zmienia to jednak faktu, że walory terapeutyczne, zapachowe, a także — o dziwo — smakowe owoców, kwiatów i liści gorzkiej pomarańczy chętnie wykorzystują branże: kosmetyczna, perfumeryjna, spożywcza. Z dobrodziejstw pomarańczy gorzkiej korzysta też medycyna naturalna.
Wszechstronność: Jak przemysł wykorzystuje potencjał rośliny?
Drzewa gorzkiej pomarańczy są jedną z najbardziej wydajnych roślin, a przemysł wykorzystuje wszystkie jej komponenty. Najcenniejsze plantacje znajdują się w basenie Morza Śródziemnego, w tym w Tunezji, Hiszpanii, Włoszech, we Francji i Egipcie.
Z owoców o dużej zawartości pektyny i ze skórek produkuje się marmoladę. W szczególnie zachwycają się nią Anglicy, Szkoci, a także Irlandczycy. Scones z solonym masłem i charakterystycznym, gorzkim, pomarańczowym dżemem to świetny dodatek do treściwego śniadania.
Ze skórek w procesie tłoczenia na zimno uzyskuje się też olejek eteryczny z gorzkiej pomarańczy — mniej znany ze względu na wytrawny zapach.
Z młodych gałązek, liści i pestek powstaje inna, słynna esencja — olejek eteryczny petitgrain. Był on składnikiem pierwszej wody kolońskiej, którą codziennie stosował, m.in. Napoleon Bonaparte.
Natomiast kwiaty — drobne, białe z żółtymi pręcikami — przez wieki wykorzystywane były w wieńcach panien młodych. Symbolizowały czystość, oddanie i wierność. Obecnie są źródłem cenionego w branży kosmetycznej i perfumeryjnej olejku neroli, a także hydrolatu neroli o łagodniejszym działaniu, jednak równie wszechstronnych właściwościach pielęgnacyjnych.
Pochodzenie: Jak powstaje naturalny olejek z kwiatów gorzkiej pomarańczy?
Naturalny olejek eteryczny neroli produkowany jest z drobnych, białych kwiatów w procesie destylacji parą wodną. Zbiory wymagają szczególnej uwagi i ostrożności, z czego m.in. wynika nie najniższa cena oryginalnej esencji. Okres kwitnienia drzew przypada wiosną. Drobne kwiaty ukryte w większych liściach są delikatne i wrażliwe. Dlatego zbiory odbywają się ręcznie. Co więcej, kwiaty zrywane są tylko wczesnym rankiem, gdyż wtedy ich zapach jest najintensywniejszy. Z ok. 150 kg materiału roślinnego pozyskuje się ok. 100 gramów olejku eterycznego.
Najcenniejsze plantacje znajdują się wokół Morza Śródziemnego — w Tunezji, Maroku, we Włoszech, Hiszpanii i Francji. Tam drzewa mają najlepsze warunki klimatyczne, a tym samym są bogatsze w składniki aktywne, które następnie oddają do finalnych produktów.
Ciekawostką jest, że olejek eteryczny neroli znany był już w Średniowieczu i chętnie wykorzystywany przez możnowładców w formie rozcieńczonej jako perfumy.
Nazwa olejku eterycznego pochodzi od włoskiego miasta Neroli, którego księżniczka szczególnie uwielbiała ten wytrawny zapach.
Olejek neroli — właściwości i zastosowanie: Jak działa olejek neroli?
Naturalny olejek eteryczny z kwiatów gorzkiej pomarańczy klasy terapeutycznej cieszy się dużym uznaniem specjalistów medycyny naturalnej. Działa na płaszczyznę fizyczną, chociaż ceniony jest przede wszystkim za swój wpływ na sferę emocjonalną i psychiczną.
Na polu somatycznym ma działa zbawiennie na układ trawienny dzięki swoim właściwościom rozkurczającym i wiatropędnym. Reguluje pracę jelit, uwalnia gazy, zapobiegając wzdęciom. Czysty olejek nie jest wskazany dla najmłodszych dzieci. Jednak już pojawiły się pierwsze badania nad wykorzystaniem hydrolatu neroli u niemowląt z dolegliwościami trawiennymi, w tym do łagodzenia kolki. Efekty są obiecujące.
Olejek działa również przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, dlatego polecany jest w pielęgnacji cery trądzikowej. Natomiast właściwości cytofilaktyczne (stymulacja powstawania nowych komórek) sprawiają, że esencja jest fenomenalnym, naturalnym kosmetykiem dla właścicielek i właścicieli skóry starzejącej się i dojrzałej, a także suchej i wrażliwej. Neroli często jest składnikiem j ekskluzywnych kosmetyków.
Esencja stosowana regularnie ma zbawienny wpływ na układ sercowo-naczyniowy: poprawia krążenie krwi, a także obniża ciśnienie tętnicze.
Olejek neroli wspomaga też układ immunologiczny. W postaci aromaterapii dyfuzorami ultradźwiękowymi warto po niego sięgać w okresie rekonwalescencji po przebytej chorobie.
Wytrawny, kwiatowy, słodki i lekko mydlany zapach neroli jest świetnym dodatkiem do perfum.
Olejek neroli na emocjonalne wyciszenie
Esencja jest jednym z naturalnych antydepresantów. Łagodzi napięcia, lęki i fobie. Polecana jest w formie aromaterapii przy napadach histerii i paniki. Rozluźnia, wycisza i uspokaja.
Działa też lekko nasennie, zwłaszcza gdy zaburzenia snu wynikają z lęku i stresu.
Prowadzono również badania nad wpływem i wykorzystaniem olejku neroli w aromaterapii okołoporodowej. Wyniki pokazały, że esencja, działając rozkurczająco, przeciwbólowo i przeciwlękowo, zmniejsza odczuwanie tych dolegliwości we wszystkich fazach naturalnego porodu. Lęk i ból u kobiet narastały, jednak z mniejszą intensywnością niż w grupach kontrolnych.
Certyfikowany olejek z kwiatów gorzkiej pomarańczy jest też jednym z naturalnych afrodyzjaków. Delikatnie pobudza zmysły i zwiększa przyjemność ze zbliżenia. Polecany jest w szczególnością kobietom po menopauzie. Prowadzone do tej pory badania dowodzą, że w ich przypadku znacząco podnosi libido i wpływa stymulująco na odczuwanie satysfakcji ze zbliżenia.
Bezpieczeństwo: Jak stosować naturalny olejek eteryczny, a kiedy go unikać?
Esencja neroli należy do łagodniejszych naturalnych olejków eterycznych, dlatego istnieje wiele sprawdzonych i bezpiecznych sposobów jej stosowania. Najwszechstronniejsza jest aromaterapia dyfuzorami ultradźwiękowymi i od tego polecamy zacząć przygodę z zapachem kwiatów gorzkiej pomarańczy. Wystarczy 3-5 kropli na 100 ml wody w urządzeniu, aby poczuć ich moc.
Olejek jest też świetnym dodatkiem do wieczornej kąpieli. Esencję należy rozpuścić w ulubionych olejach kosmetycznych lub w soli EPSOM. Bezpieczna proporcja to 6-12 kropli na łyżkę bazy. 20-minutowa kąpiel przyniesie ukojenie po intensywnym dniu i ułatwi zaśnięcie.
Esencja neroli przydaje się też w codziennej pielęgnacji skóry twarzy i ciała. Można dodać kilka kropli do kosmetyku drogeryjnego lub też wymieszać z olejem kosmetycznym. Taką kompozycję można stosować jako wieczorne serum lub w zabiegach olejowania twarzy.
Olejek rozcieńczony w olejach kosmetycznych jest idealny do masażu. Ze względu na swoje „zmysłowe” właściwości polecany jest w szczególności jako uzupełnienie romantycznego wieczoru.
Zapach kwiatów gorzkiej pomarańczy wzbogaci też naturalne, domowe perfumy olejowe wykonane metodą DIY.
Chociaż jest to produkt łagodny, w przypadku kobiet w ciąży i karmiących zaleca się rezygnację z jego stosowania lub wcześniejszą konsultację z lekarzem prowadzącym. Olejku neroli nie należy stosować u noworodków i niemowląt.
Zalecamy też zachować ostrożność w przypadku ekspozycji na intensywne słońce. Chociaż produkt nie jest fototoksyczny, jednak długie opalanie zaraz po aplikacji może wywołać przebarwienia w przypadku cery wrażliwej i podatnej na tego typu reakcje.
Uwaga: Jak rozpoznać olejek neroli?
Esencja obok olejku różanego należy do najczęściej podrabianych ze względu na unikalny zapach, a także na cenę oryginału. To właśnie ona jest pierwszym elementem, na który warto zwrócić uwagę przy zakupie. Ze względu na długi proces produkcji i konieczność ręcznych zbiorów certyfikowany olejek eteryczny kosztuje ponad 100 zł za 5 ml. Cena niższa wskazuje na wykorzystanie zamienników syntetycznych, rozpuszczalników itp., które niszczą terapeutyczne właściwości rośliny.
Zapach oryginalnego olejku eterycznego jest wyrazisty, słodki, kwiatowy i lekko mydlany. Esencja ma barwę jasnożółtą lub złotożółtą. Co ciekawe — z czasem ciemnieje, co jednak nie ma wpływu na jej właściwości i działanie.
